ROZŚWIETLAMY POLSKĘ

PRODUCENT OŚWIETLENIA

Oprawy z serii Kaliope są odpowiedzią na ewolucję oświetlenia ulicznego oraz zmieniające się potrzeby jednostek samorządu terytorialnego. Stanowią energooszczędne rozwiązanie do oświetlenia dróg, ulic, autostrad oraz placów, sprzyjając zrównoważonemu, nowoczesnemu rozwojowi przestrzeni publicznej.

Kluczowe parametry

Efektywność i jakość

Produkcja w Polsce
Diody LED o najwyższej żywotności, zapewniające wydajność świetlną do 165 lm/W
Moduły LED i soczewki zgodne ze standardem Zhaga
Minimalizacja strat dzięki zastosowaniu klosza z szkła hartowanego Optiwhite, zapewniającego podwyższoną transmisję światła
Soczewki z PMMA odporne na promieniowanie UV, co zapobiega żółknięciu

Inteligentne Sterowanie:

Trwałość i niezawodność:

Wysoka odporność na warunki zewnętrzne (IP66, IK09)
Oddzielna komora dla zasilacza i układu świetlnego
Aluminiowe odlewy bez żeber termicznych umożliwiające efektywne odprowadzanie ciepła
Minimalny przekrój poprzeczny obudowy oraz pokrycie farbą strukturalną gwarantujące optymalną odporność na warunki atmosferyczne
Beznarzędziowy dostęp do komory zasilacza, zapewniający bezpieczną obsługę
Zróżnicowany zakres wielkości i mocy umożliwia dostosowanie opraw do różnych warunków montażowych oraz szerokości oświetlanego obszaru

LED – technologia

Technologia LED jest efektywna energetycznie (oszczędność energii) i wpisuje się w programy rządu oraz UE związanych z ochroną klimatu, poprzez obniżenie poziomu emisji CO2 do atmosfery. Dla większości gmin najważniejszym elementem, który decyduje o wymianie instalacji, jest oszczędność energii, a w konsekwencji obniżenie rachunków za zużyty prąd. W zależności od zamontowanej instalacji oświetleniowej i opraw oświetleniowych są to oszczędności od 40% do nawet 80%. Zauważamy jednak, że gminy mają ogromne problemy z wyborem oświetlenia LED spełniającego wymagania norm i rozporządzeń Unii Europejskiej.

Samorządy miast i gmin , w obliczu rosnących cen energii poszukują rozwiązań pozwalających na zmniejszenie wydatków w tej materii. Możliwość realizacji tego celu stwarza technologia oświetleniowa wykorzystująca diody elektroluminescencyjne LED. Przykład gmin, które przeprowadziły taką modernizację pokazuje, że realne jest zaoszczędzenie 50-90% zużywanej energii elektrycznej, odosobni przy zwrocie z inwestycji w ciągu 1.5 – 2 lat.

Wykorzystanie zalet technologii LED wymaga od inwestorów pokonania wyzwań natury technicznej, związanych z wyborem optymalnej oferty. Wejście na rynek wyrobów LED spowodowało konieczność zdefiniowania nowych kryteriów oceny i metod pomiaru. Wskutek niezwykłego tempa rozwoju technologii LED normy techniczne dla tych wyrobów są publikowane z opóźnieniem. W praktyce rynkowej wiele jest przypadków oferowania opraw oświetleniowych LED w oparciu o hipotetyczne dane techniczne, nie znajdujące odzwierciedlenia w rzeczywistych warunkach pracy oprawy.

W niniejszym biuletynie przedstawiamy jak należy określać podstawowe parametry techniczne opraw LED w oparciu o normy i przepisy już opublikowane lub przygotowane do publikacji. Osobom dokonującym wyboru ofert rekomendujemy upewnienie się, że zawarte w ofercie dane odzwierciedlają rzeczywistą wartość techniczną opraw.

PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE OPRAW OŚWIETLENIOWYCH LED

Znamionowy strumień świetlny [lm].

Jest to całkowity strumień świetlny emitowany z oprawy oświetleniowej pracującej w warunkach znamionowych. Jest to więc strumień świetlny emitowany przez zamontowane w oprawie źródło LED, pomniejszony o straty wynikające z konstrukcji oprawy, głównie na optyce.

Przy ocenie parametrów opraw różnych producentów, należy zawsze upewnić się, że do porównania przyjęto strumień znamionowy oprawy. Zdarza się, że producenci zamiast strumienia znamionowego oprawy podają strumień zamontowanych w oprawie diod. Straty wynikające z konstrukcji oprawy mogą dochodzić nawet do 50% strumienia diod. W obliczeniach natężenia oświetlenia zawsze przyjmowany jest strumień znamionowy oprawy. Gdyby przyjąć do obliczeń strumień emitowany przez diody, to otrzymamy zafałszowany wynik. Ilość opraw będzie za mała by zapewnić wymagany poziom natężenia oświetlenia.

Znamionowa moc oprawy [W].

Jest to całkowita moc jaką można zmierzyć na zaciskach zasilających oprawy, będąca sumą mocy pobieranej przez źródła światła i pozostałe wyposażenie elektryczne oprawy (np. zasilacz).

W oprawach oświetleniowych wykorzystujących klasyczne źródła światła takich jak np. świetlówki liniowe, które wymagały zastosowania oddzielnego układu zasilającego i podlegały okresowej wymianie, zwykle podawano moc oprawy, jako moc katalogową źródła/źródeł światła zainstalowanych w danej oprawie. Świadomi użytkownicy zdawali sobie sprawę, że całkowity pobór mocy przez oprawę jest sumą poboru mocy źródeł światła i strat występujących na układzie zasilającym. Standard podawania mocy źródeł światła jako mocy oprawy, miał ułatwić użytkownikowi zakup odpowiedniego typoszeregu lamp.

W przypadku opraw LED mamy do czynienia z sytuacją, gdzie LED-owe źródła światła zwykle są elementem niewymiennym. Dodatkowo, w zależności od założeń projektanta oprawy i jakości użytych komponentów do budowy oprawy, pobór mocy danego elementu LED może być różny. Chcąc uniknąć wprowadzania w błąd potencjalnych użytkowników, w przypadku opraw LED, należy podawać moc znamionową oprawy, która jest całkowitą mocą pobieraną przez oprawę. Moc znamionowa uwzględnia wszystkie straty wynikające z konstrukcji oprawy i oznacza moc pobieraną z sieci elektroenergetycznej. Należy zawsze upewnić się jakiego rodzaju moc podawana jest w karcie katalogowej danego produktu. Zdarza się, że oferent przedstawia tylko katalogową moc użytych źródeł LED, wprowadzając w błąd konsumenta, co do rzeczywistego poboru mocy przez oprawę.

Skuteczność świetlna [lm/W]

Jest to stosunek znamionowego strumienia świetlnego emitowanego z oprawy oświetleniowej, do mocy znamionowej tej oprawy.

Dla porównania efektywności energetycznej opraw oświetleniowych, kluczowe jest określenie ile światła (lm) emitowane jest z oprawy oświetleniowej na jednostkę mocy (W). Aby porównanie takie miało sens należy się odnieść do wartości bezwzględnych, które uwzględniają wszystkie straty, zarówno układu optycznego jak i zasilającego. Należy upewnić się, że do kalkulacji przyjęto wartości znamionowe strumienia świetlnego, emitowanego przez oprawę oraz znamionową moc oprawy zgodnie z powyższymi definicjami.

Wskaźnik Ra (CRI)

Wskaźnik oddawania barw światła emitowanego przez oprawę.

Wskaźnik oddawania barw określa zdolność światła emitowanego z danej oprawy oświetleniowej do prawidłowej reprodukcji barw w otoczeniu. Im wskaźnik jest wyższy tym wierniej oddawane będą barwy oświetlanych obiektów. Wskaźnik przyjmuje najwyższą wartość równą 100 dla światła białego o widmie ciągłym. Dla sztucznych źródeł światła, których widmo nie jest ciągłe wskaźnik przyjmuje wartości poniżej 100, a w skrajnych przypadkach może być nawet ujemny (niskoprężne lampy sodowe emitujące światło monochromatyczne).

Należy również zwrócić uwagę, że choć barwa różnych źródeł światła może wydawać się jednakowa, to nie zawsze oznacza, że oświetlane nimi barwne obiekty wyglądają tak samo. Dwa źródła światła, które zdają się wytwarzać światło o porównywalnym odcieniu bieli, mogą różnić się udziałem fal o różnej długości w widmie promieniowania. Dlatego barwa oświetlanego przedmiotu może wydawać się inna w zależności od źródła światła, ponieważ jego powierzchnia w różnym stopniu odbija różne fale składające się na strumień świetlny. Oddawanie barwy stanowi ważne kryterium wyboru źródeł światła LED do zastosowań oświetleniowych. W przypadku oprawy oświetleniowej na wskaźnik oddawania barw światła wytwarzanego przez oprawę może mieć wpływ rodzaj klosza, soczewki lub odbłyśnika, który może oddziaływać na zmianę wartości wskaźnika oddawania barw światła emitowanego przez źródła LED umieszczone w oprawie. W zależności od wielkości Ra (CRI) określamy jakość oddawania barwy. Norma definiuje wartość wymaganego wskaźnika Ra dla różnych pomieszczeń, np. we wnętrzach biurowych gdzie przebywają ludzie wymagane jest Ra >80.

Tc (CCT) – temperatura barwowa światła

Temperatura barwowa światła wyraża się w skali Kelwina [K]. Określenie temperatury barwowej światła dotyczy światła barwy białej. Im wyższa jest temperatura barwowa światła tym większa jest domieszka barwy niebieskiej nadającej światłu chłodny odcień. Typowe temperatury barwowe światła wytwarzane przez LED zawierają się w zakresie od 2700 K (światło barwy ciepłej) do 6500 K (światło barwy chłodnej).

Temperatura barwowa światła emitowanego przez oprawę LED może różnić się od temperatury barwowej światła źródeł LED w niej zastosowanych, ponieważ elementy optyczne oprawy takie jak klosz, soczewki i elementy odbłyśnika mogą wpłynąć na zmianę rozkładu widmowego światła, a tym samym na wartość temperatury barwowej. Dla opraw emitujących światło barwne (inne niż białe) nie podaje się temperatury barwowej światła tylko długość fali dominującej.

Certyfikaty: ENEC/ENEC+

Czy certyfikaty ENEC i ENEC PLUS potwierdzają wysoką jakość produktu?

Sygnatariuszami stowarzyszenia ENEC jest 25 jednostek badawczych z terenu Europy (w tym dwie jednostki zlokalizowane w Polsce). Licencja na używanie znaku ENEC jest świadectwem bardzo wysokiej jakości produktu przy równoczesnym spełnieniu wszystkich wymaganych na terenie Unii Europejskiej norm. Jest to również obiektywny certyfikat potwierdzający wykorzystanie w procesie produkcji wysokiej jakości komponentów. Bardzo ważnym elementem licencji ENEC jest załącznik w postaci wykazu komponentów składowych opraw oświetleniowych, przebadanych w procesie certyfikacji. Certyfikaty są jawne, ich numery są zamieszczone na stronie www.enec.com, co daje możliwość ich weryfikacji. Dodatkowym certyfikatem jest ENEC PLUS, który potwierdza konkretne parametry fotoelektryczne opraw (ENEC potwierdza zgodność z obowiązującymi normami). Jest to o tyle ważne, że w prowadzonych postępowaniach przetargowych są wymagane konkretne wartości np. mocy lub strumienia świetlnego. Te parametry można obiektywnie potwierdzić za pomocą certyfikatu ENEC PLUS, a nie opierać się jedynie na deklaracjach producenta.

OD CZEGO ZALEŻY TRWAŁOŚĆ OPRAW LED

Przyzwyczailiśmy się, że producenci źródeł światła podają dla swoich wyrobów tzw. trwałość znamionową, czyli średni uzasadniony ekonomicznie czas użytkowania lamp. Trwałość żarówki czy innej lampy zazwyczaj była krótsza niż trwałość odpowiednio dopasowanej do nich oprawy oświetleniowej i to ona była podawana jako krytyczny element systemu.

Technologia LED odwróciła dotychczasowe standardy. Obecnie określa się, że moduły LED mogą pracować wiele tysięcy godzin, a elektroniczne zasilacze czy inne elementy konstrukcji oprawy mogą ulec zużyciu wcześniej.

Aby ułatwić ocenę ofert przedstawiamy czynniki wpływające na trwałość opraw LED oraz wskaźniki określające trwałość, z którymi mogą się Państwo spotkać w dokumentacji różnych producentów. Ze względu na niezakończony proces opracowania norm technicznych poniższe objaśnienia mają charakter informacyjny, a ich celem jest ogólna orientacja w zakresie problemu i prezentacji trwałości przez różnych producentów.

1. Zasilacze LED-owe (drivery) Trwałość urządzeń elektronicznych wpływa na trwałość oprawy. Uszkodzenie zasilacza, czy drivera skutkuje uszkodzeniem całej oprawy. Dlatego ważna jest jakość urządzeń zasilających diody, jak również łatwość ich wymiany.

2. Temperatura otoczenia Ta. Temperatura otoczenia wpływa na pracę oprawy. Testowanie oprawy odbywa się w określonej normami temperaturze (standardem jest temp. 25st.C). Jest to temperatura otoczenia będąca odniesieniem dla określenia trwałości. Oprawy LED pracujące w niższych i wyższych temperaturach otoczenia niż normalne (podane w kartach katalogowych) są narażone na uszkodzenia a czas ich pracy ulega skróceniu. Wielkość tych zmian zależy od technologii. Nie są określone obecnie żadne metody umożliwiające obliczenie tych skutków.

3. Lx –trwałość znamionowa czyli deklaracja utrzymania strumienia świetlnego. L70 przy 50 000 godzin oznacza, że oprawę zaprojektowano tak by po 50 000 godzin pracy wytwarzała przynajmniej 70% znamionowej wartości strumienia świetlnego.

4. By – pod tym symbolem kryje się stopniowa utrata strumienia świetlnego (degradacja). Wartość B50 oznacza, że 50 procent ilości opraw oświetleniowych LED tego samego rodzaju przekracza zadeklarowany udział strumienia świetlnego „x” pod koniec okresu trwałości znamionowej „L”.

MODERNIZACJA OŚWIETLENIA ULICZNEGO – KLUCZOWE ASPEKTY

Podejmując decyzję o realizacji nowoczesnej instalacji oświetlenia drogowego, nie należy brać pod uwagę jedynie jej osiągów w zakresie efektywnego energetycznie realizowania wymaganych parametrów oświetleniowych w kontekście koniecznych nakładów finansowych na taką inwestycję, bowiem powinna to być jedynie część wniosków płynących z opracowanego projektu oświetlenia. Chcąc czerpać pełną satysfakcję z użytkowania takiej instalacji należy upewnić się, że projekt w sposób zrównoważony uwzględnia kwestie jakości wytwarzanego przez nią oświetlenia, funkcjonalności w zakresie jej obsługi i utrzymania, a także kwestie ekonomiczne pod kątem realnych kosztów w cyklu życia danej instalacji. Przy czym nawet bardzo dokładnie opracowana dokumentacja projektowa jest jedynie obietnicą finalnego efektu, niemożliwą do spełnienia bez zastosowania rozwiązań sprzętowych o sprawdzonej wysokiej jakości i odpowiedniej dbałości na etapie wykonawstwa instalacji oświetleniowej.

Gmina, korzystając z programów rządowych współfinansujących wymianę oświetlenia z konwencjonalnego na oświetlenie LED, powinna w szczególności zwracać uwagę na wybór produktu wysokiej jakości, spełniającego normy i rozporządzenia UE. Jednymi z ważniejszych parametrów potwierdzających wysoką jakość opraw LED są wyniki badań przeprowadzonych w akredytowanych laboratoriach.

Gmina może wykonać również pomiary powykonawcze z wyspecjalizowanymi firmami.

Pomiary powykonawcze dają pewność, że parametry wskazywane przez oferenta w SIWZ są zgodne z parametrami po wykonaniu realizacji modernizacji.

Władze reprezentujące gminę, powiat, miasto powinny szczegółowo zwracać uwagę na parametry określone w konkretnej ofercie i żądać raportów z badań wyżej wymienionych.

Tylko na podstawie rzetelnej wiedzy podpartej wynikami z badań niezależnych, akredytowanych laboratoriów, instytutów badawczych lub laboratoriów uczelni wyższych powinny być podejmowane decyzje o wyborze wysokiej jakości produktów LED. Pamiętajmy również, że cena nie powinna być jedynym wyznacznikiem wyboru oferty, gdyż może to doprowadzić do niezaplanowanych zwiększonych kosztów w przyszłości. Wybór sprawdzonego oferenta, który wprowadza do obrotu produkty wysokiej jakości, zgodne z normami, pozwoli zaoszczędzić czas i pieniądze dla przyszłych włodarzy naszych miast, gmin i powiatów.